Халлич Эвелина Къартанамнынъ джезвеси

Халлич Эвелина
Къартанамнынъ джезвеси

Эр бир къорантанынъ несильден – несильге кечип кельген ве олар ичюн пек къыйметли олгъан шейлери бар. Бизим къорантамызда да кечмишни, тарихны хатырлаткъан,  къыйметли джезве  бар. Джезве – къырымтатар халкъынынъ куньделик савут-саба эшьяларындан бири. Къырымтатар халкъы мусафирчен бир халкъ олгъаны ичюн, къаве ичюв адети яшайышнынъ эр бир саасынен багълыдыр.

Бир кунь, мен кучюк олгъанда анамнен лаф эткенде:

-          Ана, мына бу джезвени бизге ойнамагъа берерсинъизми?

- Ёкъ-ёкъ! - деди анам. - Бу джезвени бизим аилемиз козь бебеги киби сакълай. Оны бизлер келеджек несиллерге бермелимиз. Бизим къорантамыз ичюн аиле дегерлеги бу – къартананынъ джезвеси.

Лафымызгъа къартанам къошулды: «Э, къызым, бу джезвенен чокъ хатырлавлар багълы», - деп айтты къартанам. Онынъ козьлери яшланды. Къартанам икяе этмеге башлады.

Чокъ йыллар эвельси, Къырымда, Демирджи коюнде яшагъанда ,бу джезвени меним анама тетя Тоня догъгъан кунюне багъышлагъан эди.

Йыллар кечти, къара куньлер кельди — дженк башланды. Акъайлар дженкке кеттилер. 1944 сенеси майыснынъ

18 халкъымызнынъ башына даа буюк сынавлар тюшти. Бизни Ватанымыздан гъурбетликке сюргюн эттилер.

Шу куню, бутюн миллетимизнен бераберликте, сюргюнликке огърагъанда халкъымыз меджбурий алда малыны-мулькюни ташлап кетсе де, янларына базы бир шейлерини, чарелерине коре алып чыкъкъанлар.О алынгъан шейлернинъ ичинде бираз емек, урба, энъ къыйметли Къуран, намазлыкъ ве анамнынъ джезвеси де бар эди. Анам, бу уфакъ джезвечикнен сонъки куньлеринедже айырылмагъан.

«Бизим докъуз джан къорантамыз он-онбеш дакъкъа ичинде къолларына базы бир шейлери алып етиштиргенлер.
Демирджи коюмизден сюргюн олгъан сонъ, биз Узбекистангъа, Бешарыкъ шеэрине тюштик.
Анда бизим буюк къорантамызгъа, баракъ ичинде эки ода эв бердилер. Акъылымда къалгъаны киби,-дей къартанам,- анам эр саба пек эрте тура эди ве собаны якъып аш азырлап, эр кесге олгъан емеклерни ашатып, ишке озгъара эди. Шу аш азырлагъан вакъытында къазанларнынъ янына уфакъ джезвесини къоюп биринджиде бир фильджан къавесини иче эди. Сонъра бабам бир буюк джезве кетирген эди.
Бизим къорантамыз  къыйынджылыкъларгъа бакъмадан, Пушкино коюне кочип кельдилер ве джезвени де алып кельдилер.Бу джезвени мектепке берген эдим »,- хатырлай къартанам.

Миллетимиз Ватангъа къайтты. Къорантамызнен берабер джезве да къайтты. Артыкъ яшайыш да башкъа, джанынъ не истесе, эр шей бар. Бу джезведе энди бир кимсе къаве пиширмей, амма эр кес онынъ къыйметини биле.

Къартанамнынъ хатырлавларыны динълеген сонъ, мен бойле хулясагъа кельдим,бизим базы бир миллий савут-сабаларымыз, миллетимизнинъ такъдирини текрарлайлар. Къорантамызнынъ бу къыйметли джезвеси де сюргюнликке огърап, дюньяны айланып, кене де Ватанымыз-Къырамгъа къавушты.
Къыйын, ёкълукъ, вакъытлар да биле джезвемизнинъ ичинде арпа, нохут ве башкъа шейлерден къавелер пише эди ве,насыл агъыр вазиетлер олмасын, бизим миллет эдждатларымызнынъ адетлеринден вазгечмей эдилер. 

Бойлеликнен, бир уфакъ джезвенинъ тарихы биле, халкъымызнынъ фаджиалы такъдирини хатырлата.

Къартанамнынъ джезвеси бу куньгедже , къырымтатар тили ве эдебият сыныфында этнографик кошесини яраштырып тура.