Аметова Динара

Парпетовларнынъ фотоархивинден

Аилемнинъ фотоальбомыны саифелеркен…

«… Не сен, не де мен, дегильмиз эмен,

Учь юз йыл яшамай кетермиз эльден.

Лякин, къаладжакъ несиль бар бизден,

Кель, Инсан олайыкъ Сен де, Мен де!»

( Черкез Али, 1972с.)

Мен дерслерден сонъ, музыка мектебине барам. Анда виоленчельде чалмагъа огренем. Акъшам дерслеримни япып, мектеп чантамны азыр-ладым, эр шейни ер- ерине къойдым, амма ярын оладжакъ музыка дерси ичюн нота китап, дефтерлерим еринде ёкъ эди. Оларны къыдыргъанда сервант устюндеки бир топ кягъытларгъа козюм тюштю. Анда олса керек деп, къолумны узатып, бирисининъ четинден чеккенде, олар тайып ерге тюштюлер.

 Не корейим, нота китаплары дегиль, бир топ аджайип ресимлер экен. Бу фото ресимлер эски ресимлерден янъы усулнен гъайрыдан япыл-гъан, портретлер киби, балабан эдилер. Мен оларны бирер – бирер бакъып, топладым. Олар дюльбер, манъа таныш олмагъан инсанларнынъ ресимлери эди. Меракъланып, анамдан кимлернинъ ресимлери олгъаныны сорадым. Иштен болдурып кельген анам, бу аджайип ресимлер бизим сойларымыз-нынъ къыйметли ресимлери олгъаныны, бир кунь айрыджа анълатаджа-гъыны айтып, одасына кирди. Мен оларны топлап ерине къойдым.

Эртеси куню ана тили дерсинде урф-адетлеримизнен багълы мевзуда дерс олды, оджамыз бизге шеджере тизмеге огретти ве эв иши оларакъ «Къорантамнынъ тарихы» деген мевзуда иджадий вазифе берди. Мен пек къувандым. Чюнки сервант устюндеки ресимлер эв ишинен багълы эди. Эртеси куню ресимлерни пакетке къойып, анама дуйдурмадан мектепке алып кеттим. 

Оджа эв ишини сорап башлады. Талебелер бир, эки ресимлернен иншалар язып кельгенлер. Невбет манъа кельгенде, гъурурланып, пакеттеки ресимлерни чыкъарып косьтердим. Оджам бу гузель ресимлерни корип шашып къалды. Оларны бирер-бирер бакъып, сорап башлады. Мен исе битамдан гъайры кимсени айтып оламадым. Оджа «Бойле къыйметли ресимлеринъ олып та, кимлигини бильмейсинъ!»- деп, ойле утандырды ки, мен къызарып-бозарып, ичимден къана, ер ярылса да, ерге кирсем дедим…

Эвге келип анамдан эр шейни сорадым. Анам манъа сюлялемнинъ тарихыны ойле айтты ки, мен аилемиз тарихынен гъурурланып, сизнен пайлашмагъа истедим…

Мен Аметова Динара Багъчасарай миллий мектебининъ 6-Б сыныфында окъуйым. Меним бабам Аметов Рустем ( 2007с. фаджиалы вефат эткен), анам Чалбаш Индира. Айтаджакъ тарихым анамнынъ тарафындан. 

Дерекой. Джамининъ минареси корюне.

 Анам эскиден Дерекойде яшагъан ерли туджджар Сеид Амет Парпетовлар сюлялесине менсюп. Анамнынъ айткъанына коре Парпет сёзю – урум(грек) къадимий Грецияда (Аттика) Парпет дагълары олгъан (къорчалайыджы) экен. Шу дагънынъ адындан Къырымда екяне сойад Парпети- Парпетли сонъра Парпетов олгъан. Парпетовлар корюмлю къоранта- Дерекойде буюк ерлери, тиджарети олгъан.

«Папа Сава» Парпетовларнынъ эви

Анамнынъ бабасы къартбабам Чалбаш Тимур(1928с.авто делодан дерс берген оджа, дженкчи), анасы битам Аппазова Лиля (1933с.сюргюнде Къазахстангъа тюшкен), къартбабам Тимурнынъ бабасы Чалбаш Сервер (1885с. подпоручик) анасы Ибраимова Нефизе (1900с.), дедем Чалбаш Сервернинъ бабасы Чалбаш Аппаз (1818 с.), анасы Чалбаш Алиме (?),къартбабам Чалбаш Тимурнынъ битасы (анасы Нефизе Ибраимованынъ анасы) Парпетова Гульзаде (1879с.) къартбабасы Умер Ибраимов (1875с.). Бу адамлар эписи туджджарлар олгъанлар.

  Сёз сырасы меним агъам Тимур автомобильнен багълы тиджаретчи, анам да тиджаретнен огъраша. Меним анълагъаныма коре, олар сюлялемизнинъ ишлерини девам этелер. Шимди мен къорантамызнынъ бир далыны къыскъа огрендим, дигер миллет векиллеринен дост-муаббет яшагъанларыны бильдим.

 Мен аилемизнинъ тарихыны огренгенде анам манъа « Акъикъий мусульман еди несилини бильмек кереклигини» анълаткъан эди. Бу сёзлернинъ фаркъына энди еттим. Сюляле тарихы мен ичюн бир къаиде кибидир. Эр шей къаидесинен, зынджыр киби багълы олса, яхшылыкъ, эйилик девам этер. 

Мен озь достларыма, акъранларыма, ана-бабалары сагъ олгъанда, мектеп чагъында, къоранталары тарихыны огренмек, сакъламакъ, девам этмекни меслеат этер эдим.
-Не ичюн дейсизми?
 Къартларымыз « Яшлыкъта огренген ташкъа язгъаннен бирдир» - дегенлер. Анам яшлыгъында анасындан огренгенини манъа огретти. 

Мен де, озь невбетинде балаларыма огретеджем. Чюнки эпимиз Ватанымызнен багълы олгъан миллетимизнинъ бир парчачыкълары. Биз ана-бабамызгъа дикъкъат этсек, аилемизни урьмет этсек, Ватанымыз ве халкъымызны севген оламыз. Менимдже, булар инсанларгъа аит къаиделердир. Меннен, анамнен, оджамнен олгъан аллар, вазиетлер инсанларнынъ инсанлыгъыны косьтерген къаиделер дегильми, аджеба?!