Келямова Сабина

Битамнынъ хатырлавлары омюрде манъа мешгъаль олур

 Мен сизни озюмнинъ севимли Зера битамныъ эвине мусафирликке давет этмеге истейим.


Аширова Зера Абляким къызы (д.с.1936 )

Битамнынъ одасына кирген саин дивардаки эски фоторесимлерни, битам озь эльчиклеринен нагъышлагъан юзьбезлерни корьсем юрегимни насылдыр сыджакъ бир дуйгъулар къаплап ала.

- Сейлямалейкум, битачыгъым! Насылсыз, сагълыгъынъыз яхшымы? Яхшы юкъладынъызмы? Афферин, битачыгъыма. Бита, акъылынъыздамы, озь кечмишинъиз акъкъында манъа тариф этеджек эдинъиз.

- Ах, балам, кечмишимни хатырласам, хорлукълар акъылыма тюше. Юрегим сыкъыла, озюмни ашалангъан киби дуям, багъырап агълайджагъым келе.

Билесинъми, къызым, инсан дюньяда энъ акъыллы махлюкътыр. Амма Алла инсанны яшамакъ чюн, чокъ сынавлардан кечирмек ичюн яраткъан. Менден сорасанъ, мен Къырымынъ энъ дюльбер кошечигинде Къызыл-Къоба коюнде догъдым.



Зера битамнынъ анасы Фатиме, д.с.1915 (ортада)

О вакъыт Къырамнынъ шенъ табиатына бенъзеп, биз, генчлер де, къуванып, кулип осе эдик. Лякин кок даима ачыкъ олмай, илле бир кунь орталыкъны булут сарып ала эди. Табиатнен къыяс этсек, къырымтатар-ларнынъ аяты да, баш язысы да коктеки къара булуткъа ошай.

Бизим къоранта секиз адамдан ибарет эди. Анам Фатиме Акъмесджитте эким олмакъ ичюн тиббиет юртунда окъугъан эди. Бабам Абляким рабфакны битирип оджалыкъ зенаатына окъуды, ве шу йылы Совет ордусына алынды. О вакъыт мен учь яшында эдим.

1941 сенесининъ июнь айында хайырсыз дженк башлана. Мен о вакъыт беш яшында бала эдим. 1943 сенеси немселер койге келип эвлеримизни якъып, бутюн койни ер юзюнен тегизлегеп ёкъ эттилер. Эвимизден таш биле къалмады.


Зера битамнынъ бабасы Абляким, д. с. 1911

Сюргюнлик йылларнынъ фаджиасыны айтаджакъ олсам, сонъу олмаз. Биринджи йыллары баягъы инсан чешит хасталыкълардан, ачлыкътан ольген. Бизим къорантамыз Озьбекистаннынъ Наманган виляетининъ Кахрамон деген коюне тюшюрдилер. О куньлер биз ичюн пек агъыр олды. Яшамагъа еримиз, ашымыз олмады, бутюн сой – сопларымыздан айырылдыкъ. Ачлыкътан юрьмеге чарелеримиз ёкъ эди.

Ниает, 1945 сенеси, баарь кельгенинен биз анамнен берабер Пахта станциясына кочьтик. Анда мысырбогъдай сачып, насыл олса да, отьмекке тойып башладыкъ.

Зера битам студентлик йыллары досту иле. 1954 сенеси еди йыллыкъ мектебини битирип мен Ташкенттеки тиббиет орта окъув юртуна кирдим. 1957 сенеси фельдшер – лаборант зенааты боюнджа болюгини битирдим.  Меним кечирген куньлерим не къадар агъыр олса да, рахметли Ленур къартбабанънынъ такъдири ондан да агъыр ве тесирлидир, къызчыгъым. Козьяшсыз хатырлап оламай эди. Ленур къартбабанънынъ анасы Мензаде 1911 сенеси Шебан коюнде догъгъан, бабасы исе Фетта деденъ 1897 сенеси Къылчора коюнде дюньягъа келе.Фетта деденъ фукъаре яшай экен. Минзаде къартананъ 5 яшындан ана-бабадан оксюз къала ве биревлернинъ къолунда къалып оськен.1930 сенеси олар (Фетта ве Минзаде) къоранта къуралар. 1931 сенеси Ленур къартбабанъ дюньягъа келе. Ондан сонъ 4 бала даа догъула: Келямов Фарикъ(1933 с.), Диляра(1935 с.), Ферид (1938 с.) ве Фатиме (1941с.). 1944 сенеси къартбабанънынъ къорантасыны Наманган виляети, Туракурган районына тюшюрелер. Шу йылы Диляранен Фарикъ хасталанып кечинелер, Фериднен Фатимечик 1944 сенеси кузьде ачлыкътан олелер. Лаф этип тургъан ерде: Ленур къартбабам тиббиет окъув юртунынъ студенти. -Анам, бабам шалгъам кетирсе бизлерге пиширип берерсизми?-деп, шу дакъкъасы экиси де эсини джойып джан берелер. Шу куню заваллы ана-баба озьлери мезар къазып, озьлери ювып эвлятларыны мезаргъа къоялар(джыялар). Шу йылы къорантада 5 баладан тек Ленур къартбабанъ сагъ къала. Къартбабанъ янълыз къалмасын деп 1948 сенеси Абла деген къардашы дюньягъа келе. 1952 сенеси Гульзаде къардашы догъула. 1954 сенеси Ленур къартбабанъ Ташкенттеки Ахунбабаев адыны ташыгъан техникумгъа тиш экими зенаатына къумагъа кире. 1957 сенеси окъувны битирип Бухара шеэрине ишке алына. Иш весикъасында(трудовая книга) тек бир язы бар, Гиждуван хастаханесинде 35 йыл чалышкъан. Чокъ ярлыкълар иле, "Аляджы ишчи" медальнен мукяфатланды. 1957 сенси биз Ленур къартбабанънен таныш олып аиле къурдыкъ. Дёрт бала осьтюрип тербиеледик. Ватангъа олгъан севги ве асретлик юреклеримизге раатлыкъ бермеди. Ниает, 1990 сенеси биз бала ве торунларымызнен берабер Къырымгъа къайтып озь Ана-Ватанымызгъа къавуштыкъ. Сакъ районы Ивановка коюнде топракъ алып эв къурдыкъ. Зера битам ве Ленур къартбабам.  Балаларымызнынъ дертю де, Аллагъа бинъ кере шукюр, балалы чагъалы олып, тынч яшайлар, мен де он бир торун ве 4 торунченинъ къартанасы олып, оларнынъ севги ве къуванчынен яшайым. Ватангъа къайткъан сонъ да къыйнлыкъларымыз битмеди. Зенаат боюнджа иш тапмасы пек агъыр эди. Не де олса, Нариман огълум, бабанъ, 1992 сенесинден берли , 26 сене Сакъ шеэрининъ хастаханесининъ реанимация болюгинде эким олып чалыша. Хасталарнынъ гонълюни алмакъ ичюн, тедавийлемек ичюн къолундан кельгени къадар ярдым этмеге тырыша. Зарема аланъ да Сакъ шеэринде эмшире олып бугуньге къадар чалыша. Келямовлар аилеси. Ленур къартбабам ве Зера битам балаларынен.  Ленур къартбабам зенаатдашларынен  Эр бир инсан аиледе догъа, осе, ве шу къорантанынъ къаиделерине коре тербиелене. Биз къартбабанънен озь балаларымызгъа бири-бирилерини урьмет этмек, ярдымгъа мухтадж адамларгъа ярдым эли узатмакъ киби инсаниетлик чизгилерини ашламагъа тырыштыкъ. Билесинъми, балам, халкъымыз арасында эким, эмшире зенааты чокъ раст келе. Биз де къартбабанънен адамларны хасталыкълардан тедавийлемеге тырыштыкъ. Балаларымыз да инсанларны тедавийлев-экимлик сюляле зенаатыны девам эттилер, мен буна пек къуванам ве балаларымнен гъурурланам. Алла бутюн миллетимизге ильк эвеля сагълам олып, озь Ватанында бахтлы яшамагъа къысмет этсин. Сизге, яш несилимизге, торунчыгъым, Ватанымызнынъ саиби олмагъа къысмет олсун! -Аминь, битачыгъым. Меракълы ве тесирли икяенъиз ичюн чокъ сагъ олунъыз. Мен сизден бугунь пек эмиетли аят дерси алдым. Ленур къартбабамнынъ ана-бабалары Фетта (1897с.) ве Минзаде (1911с.). Ленур къартбабамнынъ иш весикъасы Ленур къартбабамнынъ  "Аляджы ишчи" унваны акъкъында весикъасы