Бапаева Зарема
Къыйметли къушакъ
Баарь айларынынъ биринде, дерсте, оджамыз «Аиле дегерликлери» деген ярышнынъ макъсадынен, шартларынен таныштырды. Шу заман акъылыма анамнынъ буюканасы Аджер битанынъ къушагъы кельди.Дерслернинъ биткенини сабырсызлыкънен бекледим. Эвге кельдим. Лафны чокъкъа созмай, анама ярыш акъкъында айттым.Анам бир сёз айтмай, оданынъ кошесинде тургъан сандыкъ янына барып, онынъ ичинде памукъкъа сарылгъан бир шейни чыкъарды. Бир даа бакъсам - гузель бир къушакъны корьдим…
Эфсаневий къушакъ Аджер буюкананен берабер Уралда сюргюнликте булунып, кене Къырымгъа къайтып кельди.Аджер буюкана бир бинъ секиз юз докъсан секиз сенесинде Къырымнынъ гузель кошелеринден бири, Судакъ районынынъ Кучюк Таракъташ коюнде дюньягъа кельди. Къоранталарында10 бала олгъан. Къоранта азалары багъчеванлыкънен огърашкъан. Къурутылгъан емишлерни Аджер буюкананынъ бабасы унгъа денъиштирген, айван асрагъанлар, бойле де кунь кечиргенленлер.
Вакъытлар кече. Аджер буюкана озю де къоранталы ола, койлеринден муляйим бир Умер адлы йигитке акъайгъа бара. Дешетли дженк башлангъан вакъытында Аджер буюкананынъ къорантасында беш баласы олгъан. Онынъ хатырлавларына коре, бомбалав вакъытында, кой адамлары шарап магъазларына къачып, анда сакълангъанлар.Бинъ докъуз юз къыркъ дерт сенеси келе. Аджер буюкана ве къоджасы Умер беш балаларынен берабер Къырымдан сюргюн этилелер ве он секиз куньден сонъ Горький шеэрине келип етелер.
Аджер буюкана сойларынен
 |
| Умер къартдедем, Аджер буюкана ве оларнынъ огълу Абдулгъафар (меним анамнынъ бабасы). |
Чокъ къыйынчылыкълар чекелер, ачлыкъ, хасталыкълар… Амма оларнынъ ирадесини бир шей йыкъып оламай. Къалгъан къоранта азаларынен багълары узюлип, олар акъкъында бир шей бильмейлер. Ниает. бинъ докъуз юз эллинджи сенеси Озьбекистангъа кочип , оларнен къавушалар. Амма Аджер буюкана юрекке къыйметли олгъан кумюш къушакъны сатмай, ашкъа денъиштирмей , козь бебеги киби сакълай. Афсус ки, бинъ докъуз юз сексен алтынджы сенеси Аджер буюкана вефат эте, о заман о сексен секиз яшында эди.
Бизим къушакъ кумюштен ясалгъан, филигрань усулында. Такъасы къылыч шекилинен къапала. Къушакъ учь къысымдан ибарет. Энъ устю чечек розеткасынен пекитильген. Ортадаки орьнеги ренкли ташларнен безетильген. Энъ ортасында зийнет таш бар, деп беллеймиз. Осюмлик орнаментинен бутюн такъа безетильген, бу – байлыкъ темсилидир. Чокъ бадем орнаменти такъаны яраштыра. Такъанынъ тёпеси минарет шекилинде ясалгъан. Бу – бизим динимиз, иманымыздыр. Къушакъны бир къач къат зынджырчыкъ безете. Негизи териден япылгъан ве устюнден «мыхлама» техникасында япылгъан гузель токъуманен безетильген.
…Анам "Бисмилля" деп, яваш памукъны ачты. Памукънынъ ичинден кумюш къушакъны чыкъарды, козьлери торланды, къушакъны сыйпады, хаялы, дерсинъ, оны бутюнлей башкъа ерлерге алып кетти. Бу къушакъ онъа пек къыйметли бир тюс олгъаныны анъладым. "Бу къушакъ манъа битамдан мирас оларакъ къалды",- деди эеджанлы сеснен анам. Бу къушакъ эр вакъыт янымда эди, битамны анъдыра эди. О манъа бахт кетирди. Аджер буюканам оны огълу Ильяскъа къалдырды. Огълу Ильяс исе бу къушакъны манъа ляйыкъ корьди ве багъышлады. Энди исе сен буюдинъ, къызым. Бу къушакъны санъа багъышлайджам. О санъа да бахт кетирир.
Анам манъа бакъты, сонъ козю къушакъкъа тюшти. « Бу- бизим аиле дегерлигимиз. Оны козь бебеги киби сакъла "- деп, мени къучакълады.
« Кечмишини унуткъан халкънынъ келеджеги ёкътыр» деген аталар сезлери бар. Амма бизим халкъ киби озь тарихыны, ядикярлыкъларыны , аиле дегерликлерини бу къадар севгинен ве мукъайтлыкънен сакълагъан халкъ дюнья юзюнде ёкътыр. Мен эминим ки, къырымтатар халкъынынъ келеджеги бардыр!..
Къушакънынъ омюри девам эте…
Мен 3 йыл девамында къырымтатар миллий оюнларынен огърашам. Чокъ ярышларда иштирак этем. Бойле эфсаневий къушакънен иштирак эткеним мени зияде гъурурландыра.
______________________________________________________________________
Комментариев нет:
Отправить комментарий