Петислямова Урье
Балалыкътан миллетимизнинъ тарихы, медениети мени пек меракълакъландыра эди, чокъ шейлерни бильмек истей эдим, чокъ суаллерге джевап тапмагъа ашыкъа эдим.
Белли ки, балаларгъа кечмиш, тарих, заман хусусиетлери акъкъында къартана-къартбабала, ана-бабалар айта. Бизим аилемизнинъ де буларнен багълы чокъ къыйметли шейлер, дегеликлер бардыр деп, эр вакъыт буюклерден меракълана эдим.
Къуран
Бизим аилевий сандыгъымызда чокъ шейлер сакълы, олардан бириси – Къурандыр!!
Къырымтатарлар мусульман халкъыдыр. Динимиздеки олгъан къанунлар ве къаиделерни исрарлыкънен кутькен халкъмыз, онынъ ичюн эр бир къырымтатар аилесинде мукъаддес китап – Къураны – Керим бардыр.
Бизим аилевий Къуранымызнынъ кечюв тарихы бардыр.Бу китапны къарт къартанамнынъ тоюнда онынъ анасы багъышлагъан.
Дженк йыллары Тензиле къарт къартанам эки баласынен1944 сенеси 18 майыс куню Озьбекистангъа сюргюн этиле. Лякин мубарек Къуранны озюнен алып, козь бебеги киби сакълай.
Тензиле къартанамнынъ огълу Измир къартбабам Ферузе апчемнен эвленгенде, о, озюнинъ яш келинине Къуранны багъышлай. Демек, Къуран Измир ве Ферузе Абдурамановлар къорантасына кече.
Йыллар кечкен сонъ, къоранталары да чокълаша. Учь огъулларындан энъ уйкени эвленгенде, Ферузе апчем Къуранны озь келинине багъышлай. Шимди исе, бу Къуран бизим къорантамызда ве бизни къаза-белялардан къорчалай.Мен бильгениме коре, бу Къуран чокъ шейлерни корьген, пек чокъ вакъиаларнынъ шааты олгъан.
Марама
Сандыкъ хазиненлеринен таныш олгъанда, динимизнен багълы даа чокъ преддметлер тапмакъ мумкюн. Олардан бириси – марама.
Бу марама кене де Ферузе апчеме анасындан къалгъан. Онынъ ады Урие эди. Урие къартанам тикиджи олгъан ве даа яш къыз олгъанда оны озь эллеринен тикип, нагъышлагъан. Йыллар кечкен сонъ бу мараманы да Ферузе апчеме багъышлагъан, Ферузе апчем исе оны анама багъышлай. Келеджекте бу марама мирас оларакъ манъа кечеджк, ИнШаАлллах.
Бойле къыйметли марама сюргюнликни корьди, Озьбекистангъа келип етти, не исе де Ватанымызгъа къайтты.
Асылында, къырымтатарлар динде олгъан къаиделерге пек мукъайт олгъанлар. «Темизлик – ярым иман! Деген аталар сёзлеринде темизликнинъ муимлиги акъкъында айтыла. Бойле этип, темизликке бойле дикъкъат та балалыкътан ашлана. Бала догъулгъанда оны биринджиден ювундырып, онъа ад къойгъанлар. Бу мерасимге джиддий янашкъанлар ве шу себептен эр бир къырымтатар аилесинде баланы бакъыр элекенде ювундыгъанлар.
Асылында, къырымтатарлар динде олгъан къаиделерге пек мукъайт олгъанлар. «Темизлик – ярым иман! Деген аталар сёзлеринде темизликнинъ муимлиги акъкъында айтыла. Бойле этип, темизликке бойле дикъкъат та балалыкътан ашлана. Бала догъулгъанда оны биринджиден ювундырып, онъа ад къойгъанлар. Бу мерасимге джиддий янашкъанлар ве шу себептен эр бир къырымтатар аилесинде баланы бакъыр элекенде ювундыгъанлар.
Бу адет бизим къорантамызда шимдигедже сакъланды ве эгер яш бала догъулса, о бу элекенде ювундырыла. Бу бакъыр элекеннинъ тарихы да та сюргюнлик фаджиасынен багълы. Шу гедже бу элекеннен гугюмни Асине къартанама Абдураман къартбабамнынъ арбий фоторесимини корьген рус аскери аджыгъанындан, юк машинасына алмагъа изин берелер.
Корьгенинъиз киби бу дегерликлернинъ тар ихы 20 асырдан башлап, шимдики куньгедже яшамакъта
Аиле дегерлиги – бу халкъымызнынъ айрылмаз бир къысымы, гъуруры.
Бизим къорантамыз дегерликлерни мукъайтлыкънен сакълай.
Къадимий заманлардан несиллер арасында багъ сакъланмасы зынджырыны дегерликлер, аиле дегерликлери эткен.
Халкъымыз озь менлигини, тарихыны, миллий анъыны сакълайыкъ деп, бу дегеликлерини несильден-несильге, асырдан –асыргъа къорчалап кельген.
Демек, аиле дегерликлери – кечмиштен – келеджекке къалгъан асабалыкътыр.
Бойледже, эр бир къорантанынъ озь дегелиги, ве эр бир дегерликнинъ озь меракълы тарихы бардыр.
Комментариев нет:
Отправить комментарий