Эмилия Асанова Битамнынъ хазинеси (2007)

 "Аиле дегерликлери-2007" ярышнфнъ финалистлери

Эмилия Асанова Битамнынъ хазинеси

Дегирмен
Мен пек меракълы бир шей акъкъында икяе этмек истейим. Бизим аилемизде эски вакъытлардан къалгъан къаве дегирмени бар. Юз элли йыл эвельси бу дегирмен меним битамнынъ битасынынъ эвинде пейда олгъан. Оны 1850- нджи сенелери Тувакъ коюнде яшагъан уста япып берген. Ойле этип бу дегирмен Макъсуде къартананынъ аилесине тюше.
Макъсуде къартанамыз чокъ йырлар девамында дегирменни ишлетип, мусафирлерни лезетли къавенен къаршылагъан. Дегирменнинъ биринджи тамирини 1938 сенеси кой устасы япкъан. О, дегирменни къалайнен ямагъан.
1944 сенеси 18 майыс геджеси къырымтатар халкъыны сюргюн этелер. Дегирмен де сюргюнге огърады. Макъсуде къартанамыз сюргюнлик вакъытында дегирменни козь бебеги киби сакълай. Дегирменни ачлыкъ вакъытларында биле сатмай. 1945 сенеси Макъсуде къартанам Каканд шеэринде вефат эте.
Къартана дегирменини озь келинине бере. Келинининъ ады Сафие эди. Сафие битай Озьбекистанда яшагъанда таныш- билишлерни дегирменде чеккен къавесинен сыйлай.
Дегирмен 1965 сенеси экинджи кере тамир этиле. 1978 сенеси дегерменнинъ сапыны исе Сафие битайнынъ торуны тюзетип бере. 1982 сенеси Сафие битай Озьбекистанда вефат эте. 1982 сенесинден берли бу дегирменни меним Радифе битам къуллана. Шимди 2007 сенеси, лякин дегирмен але даа саат киби чалыша. Бу дегирменде чекильген къаве пек лезетли. Бунъа бакъмадан Радифе битам дегирменни чокъ ишлетмей. Сакълап тутулгъанынынъ себеби – бу биталарымыз акъкъында хатыра, бу бизим къорантамызнынъ мукъаддес бир кесечигидир.
Къуранлар Бизим къорантамызда сюргюнликтен эвель эки Къуран къалды. Биринджи кере мен оларны 16 яшына келип корьдим. Бу Къуранлар битамнынъ битасынынъ Къуранлары экен. Онынъ Ады Селиме экен. Та сюргюнлюктен эвель Селиме битай Къуранларыны эр кунь окъуй экен. Амма 1936 сенеси Селиме битай вефат эте. Озь Къуранларыны Сафие битайгъа бере.
Сафие битай Селиме битайнынъ дуасына баргъанда Къуранларны эвине алып келе. Сонъра оларны о да окъуп тура. 1944 сенеси битамнынъ къорантасыны сюргюн этелер. Вагонларда кеткенде Сафие битай Къуран окъуй. 1982 сенесине къадар Сафие битай Къуранны эп окъуй тура. Сафие битай 1982 сенеси вефат эте.
Къуранлар Радифе битамнынъ къоллуна тюше. Шимди исе меним битам оларны сакълай чюнки Къуранлар баягъы ипрангъан ве йыртылалар. Мен арап тилини огренип Къуранларны окъумагъа авес этем.