Меметова Эдие
Къартбабамнынъ омюр тарихындан
«… Не сен, не де мен, дегильмиз эмен,
Учь юз йыл яшамай кетермиз эльден.
Лякин, къаладжакъ несиль бар бизден,
Кель, Инсан олайыкъ Сен де, Мен де!»
( Черкез Али, 1972с.)«Инсангъа озь тамырларыны бильмек керек – айры инсангъа, аилеге, миллетке – тек о вакъыт аятнынъ макъсадыны ис этмек мумкюн». Василий Песков
Эр бир инсан озь сойлукъ алякъаларыны бильмек керек. Меним къорантамда белли инсанлар ёкъ. Амма олар арасында урьметли инсанлар бар эди. Олар акъкъында хатыра сакълап къалмакъ меним боюн- борджум.
Мен бугунь озь къарткъартбабам акъкъында икяе этмеге истейим. Языкъ ки, мен оны корьмедим, амма битам озь бабасы акъкъында чокъ икяе эте.
Къарткъартбабам, Меметов Ибраим, 1925 сенеси Акъмесджит шеэринде догъды.
Онынъ бабасы- Меметов Амет, 1903с. Анасы- Меметова Эсма, 1903с.
Оларнынъ къоранталарында 4 бала бар эди. Эки къыз ве эки огълан.Къарткъартбабам башлангъыч ве орта тасилини Акъмесджиттте алды.
Дженк башлагъанда Ибраим къарткъартбабам 16 яшында эди.
1944 сенеси. Дженк атешлери, арды кесильмес бомбалавлары. Совет къысымлары Къырымгъа кирдилер , душман Керчь ярымадасына чекильмеге меджбур олды.
Дженклешмеге ярайджакъ эр кишилерни, къызыл ордугъа къошулмасынлар, я да ярдым этмесинлер деп, топладылар. 17-ден 50 яшынадже чешит миллет векиллерини Алманиягъа айдадылар. Башта Румынияныъ Констанция шеэрине кетирдилер.
Къаркъартбабамнынъ хатырлавларындан: «Биз анда энъ агъыр ишлерни япа эдик. Куньдюзлери чалыштырта лар. Иш вакъытында къачакълар да ола эди. Къачакъларнынъ джезасыны , акъшам олса, къалгъанлар чеке лер. Сырагъа тизелер. Къачакъларнынъ янында чалышкъан, сакъчыларгъа айтмагъаны ичюн, сопаларгъа огърайлар. Аджымакъ шей ёкъ.Бир кунь эпимизни мал вагонларына юклеп, эр бир вагонны сакъчыларнен пекитип, ёнеттилер. Вагон къапылары куньде бир кере ачылыр ве адам башына 50 грамм отьмек ве кучюк бир парчачыкъ пенир берип, орьтер эдилер. Азапкъа даяналмагъан ве тикенли теллерни къопарып, озьлерини вагон пенджересинден къар устюне аткъанлар да олды…»
Ниает, Вена шеэрине кетирдилер. Энди 1944 сенеси нинъ январь айы эди. Оларны лагерьлерге дагъыттылар. Кене агъыр ишлер башланды.
1944 сенесининъ апрель 4-и. Къызыл орду Австрия сынъырындан кечти. Шеэр ичинде сокъкъакъ урушлары. Алманлар , ярын булар къызыл аскерлер сафына къошулырлар деп, къуршунламагъа тиздилер. Къысметлери даа битмеген экен, къача бильдилер.
Вена шеэринден чыкъа бильдилер. 30- 35 километр юрип, Брюк шеэринде Къызыл орду сафларыны къошулдылар. Къыскъа азырлыкъ корип, джебеге ёл алдылар.8 майыста гъалебени Венадан юз километр авлакъта Австриянынъ Альп дагъларында къаршыладылар ве мында да Америка аскерлеринен корюшюв олды.
Орду сафларындан ялынъыз 1947 сенеси къайтты. Чюнки озь къорантасыны тапмакъ керек эди. Къорантасы , бутюн къырымтатар халкъы иле, 1944 сенеси сюргюнликке огърады. Орта Асиягъа тюштилер.
Анасы огълуны чокъ бекледи. Амма, языкъ ки, къавушып оламадылар. Кечинди. Огълу исе 3 куньден сонъ кельди.
1948 сенеси Ибраим къарткъартбабам ве Бейтуллаева Исмигуль озь къоранталарыны къуралар. Оларнынъ 3 баласы ола: эки огълан Исмаил ве Айдер ве бир къыз Гульнара. Гульнара – бу меним битам. Олар яхшы яшайлар. Амма озь Ватанына, Къырымгъа, къайтмасына авес эте.Ватансыз яшагъан халкънынъ юртуна къайтмасыны къарткъартбабам истей эди. О, миллий арекетнинъ иштиракчиси.
1966с. къарткъартбабам, башкъа къырымтатар миллий арекетнинъ векиллеринен бераберликте, Москвагъа барды. Олар къырымтатар халкъны озь Ана- юртуна къайтмасыны талап эттилер.
 |
| Къартбабамнынъ мукяфатлары |
 |
1998с. сентябрь 12 чыкъкъан «Янъы дюнья»
газетасында къарткъартбабам акъкъында макъале
|
Бу ишни япкъанда мен озь аиле акърабаларым акъкъында чокъ меракълы шейлер бильдим. Сой- акърабаларымыз акъкъында хатыра сакълап къалмакъ керек. Бу бизим борджумыз.
Белогорск районынынъ МБУМ «Мичуринское орта мектеби»
5 сыныф талебеси Меметова Эдие
_______________________________________________________________________________
Комментариев нет:
Отправить комментарий